اصول برنامه ريزي و ساخت مجتمع هاي فرهنگي

اصول برنامه ريزي و ساخت مجتمع هاي فرهنگي

مي توان گفت كه برنامه ريزي دانشكده تنها نشان دهنده استخوان بندي اطلاعات است كه براي جايگزين كردن فضاها در دانشكده لازم مي باشد. به اين ترتيب طرح با استفاده از گزارش توجيهي و برنامه ريزي فيزيكي فادر به شناخت و درك كامل از فضا و در نتيجه جايگزيني آن مي باشد.

برنامه ريزي و ساخت

اصول برنامه ريزي و ساخت مجتمع هاي فرهنگي:

– برنامه ريزي فيزيكي :

مي توان گفت كه برنامه ريزي دانشكده تنها نشان دهنده استخوان بندي اطلاعات است كه براي جايگزين كردن فضاها در دانشكده لازم مي باشد. به اين ترتيب طرح با استفاده از گزارش توجيهي و برنامه ريزي فيزيكي فادر به شناخت و درك كامل از فضا و در نتيجه جايگزيني آن مي باشد.

– نحوه تشكل فضايي يك دانشكده معماري و شهرسازي :

بخش آموزشي       

بخش كمك آموزشي     

بخش خدماتي   

 4- بخش اداري

بخش آموزشي به دو قسمت آموزش نظري و عملي تقسيم مي گردد كه دانشجويان در آنها اصول مربوط به دروس مورد نظر را فرا مي گيرند.

مكانهاي آموزشي چند طبقه طرح با نقشه كشي گوشه‌ها و كرويدها آغاز مي گردد.

هيچ نقطه اي از كلاسهاي درس نبايد بيشتر از 30 متر از نزديكترين پلكان فرار يا از دربهاي پلكانهاي داخلي فاصله داشته باشد.

 لذا طول حداكثر يك بلوك با پلكان مركزي تقريباً 50 متر با سه پلكان 120 متر بوده و فاصله بين پلكانها 50 تا تقريباً كمتر از 55 متر باشد.

پا پله‌هاي معمولي 152ميليمتركف پله297 ميليمترحداكثر  تعداد پاپله در هر رشته پله16 عدد مي باشد.

ارتفاع طبقه مساوي يا بيش از 35/3 متر است.

طول رشته پله بدون پاگرد 47/4 متر مي باشد. پلكان بايد كمتر يا مساوي 60 متر دورتر مثلاً در مركز بلوك (1) ساختمان در گوشه (6) در توسعه به طرف بال ساختمان (4) در گوشه بداخل آمده (5) بلافاصله مجاور توالت و غيره قرار گيرد.كريدورهاي يك جهتي (3تا5) بهتر بوده ولي گرانتر از كريدورهاي دو جهتي است.

اينها را مي توان از انتها با مزيت آنكه اگر از 18 تا كمتر از 25 متر عمق داشت. با حداكثر مساحت پنجره بدون ديده شدن تير سر درگاه رنگ روشن نمودن ديوار و سقف و كف ها روشن نمود.

– اتاق هاي كنفرانس و آمفي تاترها:

سالن سخنراني بايستي طوري طراحي شود كه دانشجويان از پشت وارد شوند . (با صندليهاي برجسته در آخرين رديف يا در صورت خيلي بزرگ بودن تاتر در ارتفاع مياني) سخنرانان مستقيماً از آپارتمان يا قسمت خود به سمت ميز خود مي روند.

(1-4) براي اتاق سخنراني كوچك با درب‌هاي به بيرون باز شو (12) اندازه‌هاي زير كافي است :

                              گذرگاه ديوار پنجره             6/0 تا 75/0 متر

                              گذرگاه ديوار داخلي            85 تا 00/1 متر

                               گذرگاه عقبي                                   75/0 تا 85/0 متر

در تاترهاي سخنراني طويل گذرگاه بين صندليهاي قدري پهن تر بوده و تاترهاي سخنراني پهن تر ترجيحا بايد يك گذرگاه مركزي به پهناي 75/0 تا 00/1 متر داشته باشد كه به سمت جلو نيز باريكتر شود. فاصله رديف جلو از تخته سياه 5/2 تا 3 متر است.فضاهاي لازم براي هر دانشجو در شرايط بسيار راحت 700*850 ميليمتر است با اندازه معمول 610*850 و مساوي يا بين 550*750 ميليمتر است. مساحت توصيه شده براي هر دانشجو با فضاي سيركلاسيون 6/0 متر مربع براي هالهاي سخنراني كوچك با نشيمن معمولي مي باشد.

ارتفاع طبقه بايد تقريباً 50/3 متر براي اطاق سخنراني كوچك قدري بيشتر براي نوع بزرگتر آن (مخصوصاً با نشيمن هاي پاپله عميق) مي باشد.

با روشنايي از طرف زاويه روشنايي روز اندازه گذاري شده در سطح بالاترين و دورترين ميز از پنجره بايد 25 سانتيمتر باشد. ارتفاع سكو معمولاً 200 تا 600 ميليمتر است.

– آتليه‌هاي طراحي :

آتليه ها بايد مناظر شمال به شرق را داشته و پنجره ها با پرده كه بتوان آن را عمدا حركت داده مجهز باشند . ديوارها و سقف بايد رنگ سفيد داشته باشند. وسائل لازم است ساده ولي راحت و قابل شستشو (از پلي اتيلن) بوده و با دقت ترتيب يابند. ميزها در امتداد ديوار خارجي روشنايي را از پنجره هاي بلند و آنها كه در وسط قرار دارند از پنجره سقفي دريافت مي دارند. (اين حالت جابجايي محوطه كار را فراهم مي سازد)

– اصول طراحي شهركهاي صنعتي:

شهركهاي صنعتي اجتماع سازمان يافته واحدهاي صنعتي مي باشد كه متناسب با استعداد مناطق محل استقرار موجبات هم افزايي و بهره‌وري مطلوب از منابع را فراهم مي سازد و علاوه بر ايجاد اشتغال مولد به رشد توليد داخلي و ارتقاء سطح فناوري مي انجامد.

فرآيند طراحي و احداث يك شهرك صنعتي تفاوت‌هاي اساسي با طراحي و احداث يك شهرك مسكوني دارد كه تنها به شيوه معماري آن محدود نمي شود، بلكه در مباني شكل‌گيري آنان اين تفاوت آشكار                  مي گردد.

پس از انجام مراحل امكان سنجي مكان يابي و تصويب مراجع ذيصلاح طراحي استقرار شهرك صنعتي در زمين مورد نظر به شرح زير انجام مي پذيرد :

– مراحل طراحي شهرك‌هاي صنعتي :

1-تهيه نقشه‌هاي توپوگرافي

2-مطالعات و طراحي فاز يك

3-مطالعات و طراحي فاز دو

-تهيه نقشه توپوگرافي نقشه‌برداري و تهيه نقشه‌هاي توپوگرافي در انجام پروژه‌هاي مطالعاتي شهرك‌هاي صنعتي نقش زيربنايي داردكه پايه واساس مراحل متعددمطالعاتي وطراحي واجرايي هرشهرك مي باشد كه شامل:

1)استقرار ايستگاه‌هاي نقشه برداري و

2)ميخكوبي و تثبيت مرز زمين باربرهاي بتني

در نقشه‌برداري زمين مورد نظر در صورت وجود جاده- خطوط انتقال نيرو- منبع آب و ساير عوارض پيرامون زمين كه در طراحي و اجراء تأثيرگذار مي باشد و نيز شيب‌بندي شهرك جهت دفع آب‌هاي سطحي و هدايت فاضلاب لازم است.

#مطالعات و طراحي فاز يك:در طراحي شهرك صنعتي، آشنايي با ساختارهاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي منطقه اجرايي طرح لازم مي باشد.

– قسمت اول (مطالعات مقدماتي) :

1) شناخت عوامل تاثيرگذار بر شهرك

الف ـ بررسي وضعيت تأسيسات زير بنايي در منطقه مورد مطالعه

ب ـ مطالعات هواشناسي و بررسي هاي اقليمي

موقعيت جغرافيايي محل طرح و ايستگاه هواشناسي

مشخصات اقليمي محل طرح

ج ـ بررسي و برآورد هزينه هاي انتقال تأسيسات زيربنايي

د ـ بررسي هاي زمين شناسي

ه ـ بررسي هيدرولوژي منطقه مورد نظر

و ـ مطالعات ارزيابي و زيست محيطي از شهرك هاي بيش از 100 هكتار

ز ـ كسب اطلاع از طرح هاي آينده مربوط به  گسترش شبكه هاي برق ، آب ، راه آهن ، گاز ، مخابرات و …

2-  مطالعه و شناخت جهت گيري صنعتي در منطقه

الف ـ مطالعه وضعيت موجود صنايع در منطقه

ب ـ مطالعه سياست هاي توسعه صنعتي در منطقه

ج ـ جمع بندي

 مطالعه و بررسي برنامه ريزي صنعتي در شهرك

برنامه ريزي صنعتي براي يك شهرك صنعتي مستلزم داشتن اطلاعات كافي از وضعيت موجود منابع در منطقه ، استراتژي توسعه صنعتي منطقه ، آمايش سرزمين و برنامه ريزي كلي كشور مي باشد.

4 ـ شناخت پتانسيل هاي منطقه احداث شهرك

  الف- خصوصيات جغرافيايي منطقه 

ب- خصوصيات جمعيت

ج- پتانسيل‌هاي اقتصادي

5) شناخت خصوصيات زمين

الف- موقعيت استراتژيك شهرك در منطقه       

ب- بررسي عوارض اطراف زمين و منطقه‌أي

ج- بررسي عوارض طبيعي ومصنوعي  در زمين

د- ابعاد و مشخصات فيزيكي زمين

ه – شناخت امكانات و جهات توسعه شهرك

و- مطالعه مكانيك خاك اراضي شهرك

6) شناخت ضوابط طراحي شهرك

الف- ضوابط طراحي شبكه معابر      

ب- ضوابط توزيع زمين

كليه اجزايي كه در شهرك صنعتي وجود دارند، عناصر طرح هستند. اين اجزا عبارتند از : شبكه معابر 

زون هاي صنعتي – ساختمان‌هاي خدماتي تأسيسات زيربنايي و تجهيزات شهري- فضاي سبز           

 به طور كلي زمين به دو نوع تقسيم مي شود :

1 ـ زمين هاي ساخته شده

 2- زمين هاي باز 

ج- ضوابط تعيين كاربري زمين 

د- ضوابط تفكيك زمين

ه- ضوابط استقرار و همجواري صنايع

قسمت دوم (تهيه طرح مقدماتي)

الف- خلاصه نتايج برنامه‌ريزي صنعتي    

ب- خلاصه نتايج پتانسيل هاي منطقه

ج- استفاده از نتايج مطالعات ارزيابي زيست محيطي در شهرك‌هاي بيش از 100 هكتار و بررسي و اثرات آن در طراحي شهرك .

د- جمع بندي مطالعات زهكشي اراضي (در صورت لزوم)

مطالعات طراحي سيويل :

الف- مطالعات طراحي

ب- مطالعات سيويل، كه شامل‌موارد ذيل مي شود :

مطالعات مربوط به توپوگرافي زمين

تعيين سلسله مراتب شبكه معابراز نظر وظيفه واهميت :خيابان اصلي(درجه 1)–خيابان جمع وپخش كننده(درجه 2)–خيابان دسترسي يامحلي(درجه 3)– خيابان كمربندي(درجه 4).

عوامل موثر در طراحي شبكه معابر :

نوع وسيله نقليه – سرعت طرح (سرعت وسايط نقليه)- حجم ترافيك – ايمني طرح

بررسي و مطالعه جمع‌آوري و هدايت آب‌هاي سطحي و غير سطحي

ج- تعيين عناصر هادي طرح

د- ارائه طرح‌هاي پيشنهادي فاز 1

ه- ارائه نقشه‌هاي مقدماتي و گزارش فاز 1 

و – بررسي طرح فاز يك

# مطالعات و طراحي فاز دو (تهيه طرح اجرايي)

مطالعات اين مرحله بر اساس مدارك و گزارش مصوب فاز يك به شرح زير انجام خواهد شد :

انجام محاسبات كلي و تهيه نقشه‌هاي اجرايي

2 – برآورد هزينه و برنامه زمان بندي طرح

ارائه مدارك و گزارش مرحله دوم (فاز 2)

4- بررسي طراح فاز دو (مرحله دوم)

اصول برنامه ريزي و ساخت در مراكز تجاري:

– معرفي سايت مركز تجاري و گردشگري خيام

موقعيت اقتصادي- اجتماعي شهر مشهد و حوزه نفوذ آن به عنوان مركز استان خراسان توانايي هاي توسعه اقتصادي-اجتماعي بسياري را فرا راه آينده اين شهر قرار ميدهد.همين امر باعث شده

است كه در طرح جامع شهر مشهد نيز روند توسعه فيزيكي شهر تا سال 1395 با توجه به زمينه هاي فوق الذ كر بررسي و پيش بيني شود.مجموعه عوامل فوق زمينه و جايگاه ويژه اي را براي استان خراسان خصوصا شهر مشهد فراهم نموده تا بتواند تاثير و نقش منحصر به فردي را در اقتصاد و بازرگاني كشور داشته باشد.

شركت سپاد خراسان با توجه به اهميت و ويژگيهاي استان خراسان و شهر مشهد پس از بررسي هاي كارشناسي به اين نتيجه رسيد كه شهر مشهد نياز به پايانه مبادلات بازرگاني بين المللي در خور و مناسب دارد لذا به همين منظور نسبت به تهيه طرح تفضيلي مركز تجاري و گردشگري خيام در زميني به مساحت حدود 200 هكتار در حاشيه شمالي شهر مشهد و در محلي با دسترسي هاي شهري بسيار مناسب اقدام كرد.

– دلايل توجيهي انتخاب سايت:

با توجه به برنامه فيزيكي و پتانسيل هاي پيش بيني شده در اين برنامه و با توجه به پتانسيل هاي موجود براي سايت مركز تجاري و گردشگري خيام (سايت سپاد) اين سايت نسبت به گزينه هاي ديگر در اولويت خواهد بود بنابراين در نقاط ديگرمحدوده مصوب شهر مشهد نيز زمين هاي ديگري براي كاربري هاي تجاري در مقياس شهري واحدهاي صنعتي در مقياس منطقه و انبارهاي كالاهاي تجاري پيش بيني شده است و با توجه به اين كه اهم نارسايي هاي اظهار شده توسط صاحبان واحدهاي فوق الذكر مشكل تخليه و بارگيري در شهر و بالا بودن اجاره انبارها در شهر و مشكل دسترسي به كارگر به هنگام شب مي باشد. اولويت زمين مورد مطالعه را نسبت به ساير نقاط (سايت اطراف حرم و مسكن سازان و سايت اطراف ميدان غدير و فرودگاه مشهدو…)به ويژه تا سال 80 به شهر زيرمي توان بر شمرد :

-استقرار زمين مورد مطالعه در شمال كمربندي 100 متري و ارتباط مستقيم آن به مركز شهر از طريق خيابان دردست احداث خيام

-دسترسي به واحدهاي صنعتي مستقر در حاشيه جاده هاي كلات و سيمان و شهرك هاي صنعتي چرم شهر- طوس و شهرك كلات

– مجاورت زمين با ميدان ميوه و تره بار به ويژه از نقطه نظر اختصاص آن به انبارها

– استقرار در حاشيه شمالي شهر و آزاد از محدوديت هاي ورود و خروج وسايل نقليه سنگين

به منظور تخليه و بارگيري كالا در انبارها و واحدهاي تجاري عمده

-مناسب بودن نرخ انبارها و اجاره آنها

– كاربري زمين مورد مطالعه در وضع موجود:

زمين مورد مطالعه در حاشيه شمال شهر مشهد و در محدوده مصوب شهر واقع شده است اين زمين در تقسيم بندي جديد شهر كه در طرح توسعه و عمران شهر مشهد به عمل آمده است.بخشي از ناحيه 15 از جمع46 ناحيه شهري مي باشد.مساحت زمين 160 هكتار است و از شمال به ده اسماعيل آباد از جنوب و جنوب غربي به خيابان صد متري كمر بندي شهر مشهد از غرب و جنوب غربي به خيابان صد متري كمربندي شهر مشهد از غرب به ميدان جديد ميوه و تره بار و از شرق و جنوب شرقي به گلاته بقعه محدود ميشود.

علاوه بر جاده كمر بندي فوق الذكر كه زمين مورد مطالعه را به كليه خطوط ارتباطي ورودي و خروجي شهر مشهد و در نتيجه به كليه قسمت هاي شهر نيز متصل مي سازد. خيابان در دست اقدام خيام كه در قسمت غربي زمين به جاده كمر بندي مي پيوندد جاده ارتباطي مستقيم زمين با بخش هاي مركزي شهر به شمار            مي آيد.

كاربري هاي پيشنهادي طرح توسعه و عمران در زمين مورد مطالعه به طور عمده كاربري هاي مقياس شهري ميباشد چنان كه اشاره شد كاربري هاي مقياس شهري عبارتند از :

تجاري شهري-فرهنگي-جهانگردي و پذيرايي-اردوگاههاي زايران-استاديوم ورزشي-نمايشگاه دائمي-مراكزاداري و انتظامي-پارك هاي شهري-فضاهاي سبز حفاظتي و جنگلي- ميادين ميوه و تره بار- ترمينال مسافر بري- ترمينال وسائل نقليه سنگين و انبارها

با توجه به وضع مالكيت زمين مورد مطالعه در بررسي كاربري آن تنها آن دسته مد نظر قرار گرفته كه علاوه بر ضرورت اقتصادي-اجتماعي شهر در احداث آنها جنبه انتفاعي نيز داشته و سرمايه گذاريهايي را كه در آن خصوص به عمل مي آيد به نحوي مناسب بازگرداند كه اين دسته ها عبارتند از :

كاربري هاي تجاري در مقياس شهري –جهانگردي و پذيرايي (هتل و مسافر خانه و اردوگاههاي زائرين)- ترمينال وسائل نقليه سنگين- ترمينال مسافربري- پارك تفريحي- ميدان ميوه و تره بار- انبارها و نمايشگاه در جدول سطح توسعه اين از كاربري ها طي برنامه توسعه به ترتيب 500 هكتار (75-1370 )- 421 هكتار (95-1375)- 990 هكتار (65-1380) و روي هم 1912 هكتار تا افق توسعه 1395 پيش بيني شده است.

انتخاب كاربري هاي زمين مورد مطالعه:

با توجه به نكات فوق الذكر انواع كاربري هاي مناسب زمين مورد مطالعه كه هم منطبق بر كاربري هاي پيشنهادي طرح جامع ميباشد و هم با هدف هاي اقتصادي استفاده از زمين منطبق است عبارتند از :

كاربري تجاري در مقياس شهري

انبارهاي مواد غذايي و كالاهاي تجاري

واحد هاي صنعتي در مقياس منطقه و منطبق با ضوابط سازمان محيط زيست

عوامل مؤثر بر طرح:

از مجموع مطالعات فوق ميتوان از نقطه نظر شهرسازي- معماري عوامل مؤثربرطرح را به ترتيب زير دسته بندي نمود:

اقليم

توپوگرافي 

 3- عوامل مصنوع (الف: خطوط تاسيساتي- ب:ارتباطات )

الگوي شكل گيري طرح:

طرح مؤثر بررسي شده در قسمت پيشين هر يك ميتوانند به نوعي در چگونگي خطوط اصلي طرح مجموعه و به ترتيب ذيل تاثيرگذارميباشند

الف- نظام دسترسي و اتصال مجموعه به شهر

ب- استقرار ستون فقرات شهري

ج- مكان يابي عناصر مورد نياز

از ديگر مطالعات و بررسي هاي انجام شده عبارتند از:

بررسي خصوصيات و ويژگيهاي زمين پروژه 

موقعيت زمين پروژه 

درجه بندي معابر و دسترسيهاي همجوار با زمين 

ارتباطات و نحوه دسترسي مراجعين از پاركينگ عمومي

 5- درجه بندي ورودي هاي مجموعه

جمع بندي نتيجه گيري ازمطالعه شرايط اقليمي

عرض جغرافيايي  36.16    طول جغرافيايي  59.38   ارتفاع از سطح دريا  985  متر

الف- در نظر گرفتن شرايط آب و هواي محيط در طراحي ساختمان بخصوص پوسته خارجي آن.

بايد ساختمان ها را طوري طراحي و اجرا كنيم كه در عين اقتصادي بودن ساخت مصرف انرژي در آنها نيز كاهش يابد.

ب- استفاده حداكثر از انرژي مصرف شده از طريق انتخاب سيستمهاي كم مصرف تر و پر بازده تر

در طراحي تاسيسات مكانيكي حرارتي و برودتي كه اتلاف انرژي جهت تعيين گرما و سرماي توليدي در آنها به حداقل برسد.

اصول طراحي ساحتمانهاي آموزشي:

تعريف: ساختماد آموزشي به مكاني اطلاق ميگردد كه درآن تعليم وتربيت وآموزش انجام مي شود.

در ابتداي امر بايد به اين نكته اشاره كرد كه مهمترين اصل برنامه ريزي درمورد آموزش،بالا بردن كيفيت آموزشي و كاهش آلودگيهاي صوتي،محيطي است.كه ما در اينجا به بحث پيرامون مهمترين مكان آموزشي يعني مدارس مي پردازيم.

عوامل موثر در برنامه ريزي و ساخت:

1)انتخاب زمين مدرسه:

از نظر موقعيت مكاني جمعيتي بهتر است در مناطق پر رفت و آمد وشلوغ نباشدواز نظر تعداد دانش آموزان تامين باشد.

2)مسافت بين محل سكونت دانش آموز و مدرسه:

در مورد مسافت حائز اهميت است كه بگوديم هر چه كودكان رو به مرحله بلوغ تكامل مي يابند از نظر فهم و ادراك قويتر مي شوند لذا در مورد فاصله از 500متر براي كودكستان تا 2500متر براي مدارس متوسطه پيشنهاد شده است.

3)از نظر تعداد شاگردان در هر كلاس:

ظرفيت كلاسهابه شرح زيرارائه گرديدهاست:

كودكستان حداكثر25نفر- دبستان و راهنمايي حداكثر 30-36 نفر- متوسطه حداكثر 42-46 نفر

4)ازنظر ابعاد كلاس درس،تعداد طبقات و فضاي لازم:

 از نظر تعداد طبقات در مناطق شهري تا سه طبقه پيشنهاد مي شود ولي دبستانها بهتر است بيشتر از يك طبقه نباشند اما در مناطق روستايي مدارس اكثراً يك طبقه مي باشند كه اين به علت جمعيت كم روستايي مي باشد.لازم به ذكر است كه در مناطق پرجمعيت شهري اغلب با كمبود جا ومكان مواجه هستيم كه خود يكي از مهمترين مشكلات برنامه ريزي استو ديگر اين كه ايجاد مدارس كوچك مستلزم صرف هزينه هاي بسياري است كه به نسبت از هزينه يك مدرسه بزرگتز بيشتر خواهد بود ،چون يك مدرسه بزرگتر توانايي جذب تعداد بيشتري دانش آموز با همان امكانات را داراست كه اين خود از هزينه هاي جانبي مي كاهد.و اما دربرنامه ريزي ساخت يك دبستان يا مدرسه حتماً بايد فضاهايي كه بعداً لازم به ساخت هستند را پيش بيني كرد.ودر مورد مدارس مهمترين امر در استفاده بهينه از ساختمان آموزشي بكار گيري مدارس در دو شيفت مي باشد كه خود باعث كاهش هزينه ها به دو سوم ميرسد.

#خصوصيات محيط مدارس:

الف)آب و هوا و اقليم:چون آب و هوا در نقاط مختلف ايران متغير است بايد در منطقه مورد نظر پيش بشني آب وهوايي شود به گونه اي كه ساختار مدارس با آب وهواي مذكور سازگار باشد و برا ي دانش آموزان مشكل ايجاد ننمايد.ما در اينجا به فقط به ذكر درجه مناسب براي مدارس مي پردازيم.طبق استاندارد تعيين شده حداقل درجه حرارت 16 درجه سانتيگراد و حد اكثر 30 درجه سانتيگراد براي كلاسها پيشنهاد مي شود.ئر ضمن دماي راهروها بايد بين 14 تا 35 درجه سانتيگراد باشد و رطوبت نسبي نيز بين 50% تا 70% باشد زيرا در غير اين صورت  دانش آموزان دچاراختلال در كارشان خواهند شد.

ب)روشنايي مدارس:در مورد روشنايي بايد سعي شود تا جاي ممكن از نور طبيعي استفاده شود و در صورت استفاده از كلاسها در شب بايد از نورهاي مصنوعي استفاده كرد.نور متعادل در روز بايد به گونه اي باشد كه نسبت روشنايي كلاس به محيط اطراف از سه برابر تجاوز نكند.

ج)شدت صوت:بايد محيط به گونه اي فراهم شود كه هيچ اختلالي در محيط آموزشي ايجاد نشود ،مكان وموقعيت كارگاهها و كلاسها نسبت به هم رعايت شود . شدت صوت معلم درموقع تدريس حدود 75 تا 85 دسي بل است و همانطور كه مي دانيد، فاصله در شدت صوت مؤثر است يعني هر چه فاصله معلم تا شخص انتهاي كلاس زيادتر شود شدت صوت كمتر به شخص مي رسد و بايد فاصله را به صورت متعادل در نظر گرفت . در برنامه ريزي وساخت بايد از كليه تجهيزات و وسايلي كه عايق صدا هستند در ساخت و ساز استفاده كرد.حال به بررسي دومحيط آموزشي كه ازجمله مهمترين محيط هاي آموزش مي باشد يعني كودكستان و دبستان مي پردازيم.

اصول طراحي كودكستان :

امروزه ساختمان كودكستانها با طراحي جديد و معماري نو همراه با مسائل روان شناختي و آموزشي طراحي مي گرددو بهتر است طراحي آن شبيه منازل مسكوني خود كودكان باشد چون كودك با محيط خانه مانوس است و خود را نمي تواند وفق دهد.معمولاً طرح كلي كودكستان در  موارد زير بررسي مي شود:

راهرو و فضاي ورودي

سالن گروهي بزرگ

 3)بخش سرويسها در ارتباط با سالن گروهي 

محلي براي مربي در قسمتي از سالن 

 4) فضاي بازي كودكان

ـ راهرو و فضاي ورودي: بايد در ابتداي ورود يك سالن مجزا تعبيه شود تا به هنگام ورود و خروج افراد تبادل حرارتي با مخيط صورت نگيرد كه در تابستان هوا خيلي گرو و در زمستان خيلي سرد مي شود و حتي المكان راهروها كوتاه و مختصر تدارك ديده شوند.

-سالن گروهي:سالن گروهي براي 30 كودك حدود 60تا 70 متر مربع كافي است و بايد داراي دربهاي كشويي باشد تادر مواقع اضطراري از آنها استفاده شود،پنجره ها بايد حد اقل 60 سانتيمتر از زمين فاصله داشته باشد تا كودكان بتوانند محيط بيرون را مشاهده كنند و ديوارها چون زود كثيف ميشوند بايد تا5/1 متري رنگ روغن زده شوند.طراحي دكوراسيون بايد با روانشناختي كودكان همراه باشد تا موثرتر واقع شوند.

در صورتي كه تا بعد از ظهر كودكان نگهداري مي شوند لارم است يك آشپزخانه، اتاق استراحت و سالن نهار خوري در صورت امكان طرح ريزي شوند.

سرويسهاي بهداشتي ،اتاق مسئوليين وسالن بازي و محوطه كودكستان هم به نوبه خود در طراحي و ساخت تاثير گذارند.

اصول طراحي دبستان:

اصول مطرح در طراحي دبستان نيز شباهت زيادي به طراحي كودكستان دارد،ساختمان مدارس بايد حتي المقدور يك طبقه باشدوفضاي بازي به دور از فضاي تحصيل باشد تا مزاحمتي ايجاد نكند،بهطور كلي موارد زير در برنامه ريزي تاثير گذارند:

-فضاهاي تحصيلي:كه شامل كلاسها ميشودو حداكثر ظرفيت 40 دانش آموز را بايد داشته باشند و فرم كلاسها بهتر است كه مربع يا مستطيل شكل باشندو بايد در طراحي از وسايلي در كلاس استفاده كرد كه كمتر در خطر آتش سوزي باشند.

-فضاهاي تحصيلي ويژه: كه شامل كارگاه ها ، كلاسهاي فوق برنامه و كتابخانه مي شود.

-فضاي راهروها:حد اقل عرض مورد نياز 5/2 متر مي باشد و در صورتي كه در دو طرف سالن كلاس وجود داشته باشد عرض آن بيشتر مي شود.

-فضاي ورزشي- فضاي اداري و مديريتي- سرويسها- غذا خوري – فضاي پاركينگ

طراحي مدارس با توجه به آب و هوا:

با توجه به آب و هواي متغير ايران 4نوع تقسيم آب وهوايي صورت گرفته كه مختصرذكر مي كنيم:

الف)شمال كشور و نواحي مرطوب:در اين مناطق بايد از گردش طبيعي هوا در كلاسها استفاده شود و سقف مدارس هم نبايد از شيرواني باشد ، چون در هنگام بارندگي سر و صدا ايجاد مييكند و در تابستان هم خيلي داغ مي شود.

ب)مناطق سردسير: به طور كلي سيستم بايد عايق حرارتي باشد.

ج)مناطق گرم و خشك: بايد اتاقها در تابش مستقيم نور خورشيد نباشند و حتي الامكان مدارس كوتاه ترطراحي شوندتاسطح تماس بانورخورشيدكمترشودتاهواي داخل ساختمان خيلي گرم نشود.

د)نواحي گرمسير و مرطوب جنوبي: در اين مورد نيز بايد جهت سيركوله كردن از وزش باد كمك گرفت.

برنامه ريزي و ساخت ‌فضاهاي بهداشتي

مقدمه

در برنامه ريزي ساخت يك پروژه (كلان طرح ها و خرده طرح ها ) ابتدا بايد به شناخت زمينه هاي مختلف پرداخت كه از مهمترين عواملي كه بايد به آن توجه نمود سابقه تاريخي،  موقعيت جغرافيايي ، شناخت خصوصيات كالبدي شهر ، شرايط اقليمي و تاثير عوامل اقليمي بر ساختمان ، بررسي روز توسعه فيزيكي شهر ، شناخت بافت شهري و جمعيتي شهرها است كه در اين قسمت به فضاهاي بهداشتي كه شامل بيمارستانها ، پاراكلينيك ها و … مي باشد از حيث موارد مطروحه مورد بررسي اجمالي قرار مي دهيم.

شرايط و نياز كارفرما :

معمولاً خواسته و شرايط كارفرما معطوف به مخاطبين و نوع كاربري پروژه ها تعيين مي گردد.

معرفي مخاطب پروژه :

اهميت شناخت مخاطبين پروژه توسط كارفرما و طراحين پروژه كاملاً محسوس است از اينرو در طراحي پروژه ها بايد سعي بر آن باشد تا با شناخت هر چه بهتر ارباب رجوع (مخاطبين) و حدس رفتارها و حالتهاي خاص فيزيكي آنها ، اثر به گونه طرح گردد كه تا حد زيادي پاسخگوي اين رفتار بوده و به هارموني مورد نظر يك اثر موفق دست پيدا كند.

تعريف فضاهاي بهداشتي و درماني :

از شاخص ترين فضاهاي درماني بيمارستان است كه مهمترين واحد ارايه دهنده خدمات درماني است و بنا به تعريفي كه وزارت بهداشت بدست مي دهد بيمارستان واحدي است كه حداقل داراي 15 تخت با تجهيزات و خدمات عمومي پزشكي لازم و حداقل داراي دو بخش داخلي و جراحي هر دو با گروه پزشكان متخصص باشد.

معماري فضاهاي درماني بر اساس ايجاد فضاي مطلوب :

فلسفه بيمار محوري اثر بسيار مهمي در طراحي فضاهاي درماني دارد استفاده از رنگهاي روشن و هواي معطر ، تحقيقاتي كه در سال 1984 توسط راجر الريج انجام شد تاييد مي كند بيماراني كه ديد و منظر مناسبي را از تخت خود در محدوده ديد دارند زودتر بهبود مي يابند از عواملي كه در ايجاد يك فضاي بهبودي بخش كمك مي كند مي توان زير را نام برد:

1ـ  كنترل صدا                                                              6 ـ ارتباطات                

2 ـ كيفيت هوا                                                               7 ـ ديد از طبيعت                  

3 ـ وضعيت گرمايش مناسب                      8 ـ  رنگ

4 ـ آسايش و خلوت                                             9 ـ بافت

5 ـ نور                                                                                 10 ـ راحتي و آسايش ملاقات كنندگان

استاندارهاي طراحي در بررسي عملكرد بيمارستان متبلور است كه آن روابط به دو گروه :

1 ـ روابط بين بخشهاي مختلف بيمارستان ( روابط بيرون بخشي)

2 ـ روابط بين بخشهاي دروني هر بخش ( روابط درون بخشي) .

كليات برنامه ريزي در ساخت فضاهاي بهداشتي و درماني :

1 ـ تدوين برنامه فيزيكي :

برآورد نيازهاي فصلي طرح كه شامل:

 الف) اورژانس( بخش احيا ـ عمل سرپايي ، تحت نظر )

ب ) بخش بستري ( بستري نرمال ، سويت هاي خصوصي ، بخش مراقبت هاي ويژه)

ج ) بخش سرپايي ( كلينيك ـ سرپايي)

د) بخش اداري ( پذيرش ـ امور اداري)

هـ ) بخش خدمات ( انبارهاي مركزي ـ تاسيسات ـ رختشويخانه ـ سردخانه )

و ) رفاهي ( تريا ـ سلف سرويس )

2 ـ تهيه طرح و نقشه هاي مطالعاتي (فاز صفر) و برآورد اوليه طرح

3 ـ بررسي منابع تامين اعتباري

4 ـ اخذ مجوزهاي قانوني از مراجع ذيصلاح

5 ـ تهيه نقشه هاي اجرايي

6 ـ تهيه برنامه زمانبندي جهت اجراي طرح .

سطوح كلي مورد نياز فضاهاي بهداشتي و درماني

منطقهبخشمساحت بخش (مترمربع)مساحت منطقه (متر مربع)
منطقه فوريتهاي پزشكياورژانس240240
منطقه خوابگاهيبستري زنانسويت هاي خصوصيمراقبت هاي ويژه950100360 1410
منطقه ويژه معاينات و معالجات بيماران سرپايي1 ـ پلي كلينيك2 ـ داروخانه1050251075
منطقه اداري1 ـ پذيرش2 ـ امور اداري75100175
منطقه خدمات و تداركات1 ـ انبارها2 ـ تاسيسات3 ـ رختشويخانه4 ـ سردخانه40025015060 860
منطقه رفاهي1 ـ تريا2 ـ سلف سرويس100200300

حداقل سطوح كلي مورد نياز فضاهاي بيمارستان

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

محدودیت زمانی مجاز به پایان رسید. لطفا کد امنیتی را دوباره تکمیل کنید.